Vërtet, i Dërguari ynë Muhamed a.s. ishte shembulli i shkëlqyer në zbatimin e metodës kuranore në thirrjen për në besim. Sigurisht, me sjelljen dhe veprën e vet, ai e zbatonte Kuranin Famëlartë praktikisht, ai e bënte atë realitet që ta shikonin sahabët (shokët) e tij. Ai e pasqyroi atë në veten e vet, me rrugën dhe metodën e ndjekur, e cila mund të përmblidhet në çështjet që vijojnë:
1. Fillimi i thirrjes së njerëzve në bazat e fesë.
Kjo kërkohet sepse nëse njeriu në fillim mëson bazat kryesore dhe bindet për to. Baza në këtë rast është dëshmia (Shehadeti), që natyrisht përshkallëzohet vetvetiu mbas kësaj pranimit të saj. Shembujt janë të shumtë për këtë, dhe sidomos në jetën dhe veprën e Profetit a.s. në Mekë para emigrimit. Ai i thërriste njerëzit në njësimin e Zotit dhe në braktisjen e adhurimit të idhujve (statujave). E tillë ishte edhe thirrja që ai u bënte njerëzve jashtë Mekës, sikurse tregohet në hadithin e grupit të Abdul-Kajsit, të cilët kur u paraqitën para të Dërguarit a.s.: “i urdhëroi ata për katër gjëra, dhe i ndaloji ata nga katër gjëra, i urdhëroi ata për besimin tek Allahu Një i Vetëm. . .”(Muslimi: Libri i besimit (10/48), (24).
Kur Profeti dërgoi Muadhin në jemen, i tha atij: “Ti do të shkosh tek njerëz që janë ithtarë të librit, dhe gjëja e parë në të cilën duhet t’i ftosh është dëshmia se s’ka hyjni tjetër veç Allahut dhe se Muhamedi është i Dërguari i Tij.”(Muslimi: Libri i besimit (1/5), (29)
Po ashtu edhe në letrat dhe mesazhet e tij, që i dërgonte nëpër skajet e Gadishullit Arabik, për prijësit dhe mbretërit që gjendeshin përqark tij, i ftonte ata fillimisht në Islam, porta e cila hapet me dy dëshmitë. Ndaj është detyrë e thirrësve islam sot dhe atyre që i preokupon ftesa e njerëzve në fenë e Zotit, të fillojnë t’i ftojnë jomyslimanët dhe idhujtarët në këtë mënyrë. Po kështu edhe me muslimanët që e pranojnë këtë gjë, por që në realitet janë shumë larg zbatimit, të fillojnë t’i ftojnë edhe ata që ta vënë ne jetë bindjen dhe besimin e tyre. Kështu veprohet gjithmonë, në fillim hidhen themelet, më pas mbi to ngrihet godina e besimit. Realiteti praktik i thirrjes së të Dërguarit a.s. është treguesi më i mirë për këtë.
Buhariu transmeton Se Jusuf Ibën Mahik ka thënë: “Ndodhesha tek Aishja -nëna e besimtarëve, Allahu qoftë i kënaqur prej saj kur tek ajo erdhi një irakian dhe i tha: “O nënë e besimtarëve, më trego kopjen tënde të mus´hafit (Kuranit)”. Ajo e pyeti: “Përse?” Ai tha: “Dua ta rendis Kuranin prej tij, sepse ai lexohet pa ndonjë renditje”. Ajo tha: “Çfarë pune të prish se cilën sure lexon më parë? Në të vërtetë, ajo që ka zbritur në fillim nga Kurani, janë suret e shkurtra, ku përmendej Xheneti dhe Zjarri, derisa kur njerëzit përqafuan mirë Islamin, u shpall hallalli dhe harami, dhe nëse e para që do të zbriste do të ishte: (Mos e pini verën (alkoolin); ata do të thoshin: “Nuk do ta lëmë verën kurrë!” Dhe nëse atyre do t’u shpallej: “Mos bëni imoralitet, ata do të thoshin: ‘Nuk do ta lëmë kurrë imoralitetin.’ Në të vërtetë Muhamedit a.s. iu zbrit në Mekë, kur unë akoma isha fëmijë: [Kuran a=”54-El-Kamer:46″] Kur unë jetoja te Profeti, zbriti surja Bekare dhe Nisa”. Jusufi ibën Mahik thotë: “Më pas ajo i nxori mus´hafin, dhe i diktoi atij ajetet dhe suret”.(El-Bukharij (6/28), (4993).
Ibën Haxher ka thënë: “Aishja tregoi urtësinë në zbritjen e përshkallëzuar të shpalljes dhe se gjëja e parë që u shpall nga Kurani ishte thirrja në njësimin e Zotit Një dhe i Vetëm, si dhe përgëzimi i besimtarit dhe të bindurit se ata do të shkojnë në Xhenet, si dhe njoftimi i mohuesit dhe kryeneçit se ata do të shkojnë në Zjarr (Xhehenem). Pasi zemrat gjetën qetësinë në besim erdhën dispozitat ligjore”.
2. Butësia dhe dashamirësia gjatë thirrjes për në besim I Dërguari i Allahut a.s. ishte i shoqërueshëm, i butë, i thjeshtë dhe me moral të lartë. Ai nuk e përdorte vrazhdësinë, ndonëse shikonte idhuj (statuja) që adhuroheshin në Mekë në vend të Allahut xh.sh.! Ai nuk tregoi armiqësi (hakmarrje) as kur e qëllonin me gurë, as kur i vendosën të përbrendshmet e devesë në kokën e tij kur ai ishte ndërkohë sexhde! Veç kësaj atë e kanë tallur, e kanë torturuar dhe
e kanë luftuar! Por i Dërguari a.s. nuk e ka kthyer të keqen me të keqe, as me fjalë e as me vepra. Për këtë Allahu i Lartmadhëruar ka thënë: [Kuran a=”3-Ali-Imran:159″]
Vërtetë, Profeti a.s. ishte i butë në fjalët dhe veprat e tij me shokët e tij dhe me të tjerët gjatë thirrjes dhe mësimit, madje edhe kur ai falej me ta. Ai u dërgua si mëshirë për mbarë njerëzimin, sikurse ka thënë Allahu i Lartmadhëruar: [Kuran a=”21-El-Enbija:107″]
Sigurisht, mëshira qëndron shumë larg ashpërsisë dhe vrazhdësisë. Këtë duhet ta dinë mirë thirrësit për në besim. Duhet ta dinë se, nuk do të mund të hyjnë në zemrat e njerëzve, vetëm se duke ndjekur shembullin e kësaj krijese fisnike, që do të thotë afrim dhe butësi. Kjo është edhe porosia e të parëve të
mirë, ku ndër ta përmendim Sufjan Theurij, Allahu i Lartmadhëruar e mëshiroftë, i cili ka thënë: “Sulltanin nuk e urdhëron për të mira përveçse një njeri i ditur, i cili e di për çka urdhëron, dhe di për çka ndalon, njohës i mirë i asaj çka urdhëron, njohës i mirë i asaj çka ndalon, i butë për atë çka urdhëron, i butë për atë çka ndalon, i drejtë për atë çka urdhëron, i drejtë për atë çka ndalon”. (El-Hilje i Ibën Nuaim 6/379)
Allahu i Lartmadhëruar dërgoi dy profetë, tek njeriu më mohues në Tokë për kohën e tij, tek Faraoni. Njëri prej tyre ishte Musai a.s., një nga profetët më të vendosur të Zotit, e atyre të dyve Allahu i Lartmadhëruar u tha: [Kuran a=”20-Taha:43″][Kuran a=”20-Taha:44″]
Sot, një vëzhgues i mprehtë, kur vështron banorët e Tokës, sheh tek ta atë që të trondit dhe të nervozon, ai do të përballet me një injorance të sofistikuar! Hendeku i largimit midis njerëzimit dhe besimit thellohet dita-ditës, e me gjithë këtë pamje rrëqethëse, predikimi i besimit duhet të bëhet vetëm me dashamirësi dhe zemërbutësi. E si mund të jetë ndryshe kur vetë i Dërguari i Allahut a.s. ka thënë: “Vërtet kjo është fe e forte, ndaj depërtoni në të me butesi” (Ahmedi 3/199)
Si përfundim mund të themi se thirrja për besim tek Allahu është një nga punët që kërkon butësi dhe fleksibilitet. I Dërguari i Allahut a.s. ka thënë: “Butësia e zbukuron çdo gjë dhe atje ku ajo mungon, vetëm sa e shëmton atë gjë”.(Muslim) Këto janë fjalët e Profetit a.s. e ndërsa praktika e tij në këtë drejtim është edhe më e madhe.
3.Përgëzimi dhe lehtësimi gjatë thirrjes për në besim tek Allahu.
Mendjet dhe aftësitë njerëzore ndryshojnë nga njëri tek tjetri dhe realiteti praktik flet vetë për këto dallime; njerëzit të tillë janë, kush më shumë e kush më pak, kush është më i shkathët e kush më i ngathët, dikush është i saktë e dikush me mangësi.
Thirrja për në besim, pasi prezantohet para njerëzve, u kërkohet atyre zbatimi i saj në praktikë. Si gjë e parë që kërkohet prej njerëzve, është zbatimi i kufirit minimal, më pas ata ftohen në përmbushjen e një besimi më të zellshëm dhe një ambicie më të lartë, në mënyrë që çdo njeri të gjejë vetveten dhe vendin e tij sipas ambicies që ka. Kjo gjë kuptohet nga ijala e të Dërguarit a.s. dhe
vepra e tij, si për shembull: “Lehtësoni dhe mos vështirësoni, përgëzoni dhe mos i ftohni (mos i largoni) njerëzit”.(Buhariu, 69)
Po ashtu edhe nga thënia e të Dërguarit: “Mundohuni të jeni sa më të saktë në
vepra ose sa më afër saj. Lëvizni në mëngjes dhe pasdite dhe diçka në fillim të natës, dhe mbani mesataren që të mund t’ia mbërrini qëllimit”.
Shih se si na urdhëron i Dërguari a.s. për këtë, duke marrë në konsideratë parimin e lehtësimit dhe përgëzimet në thirrjen për në besimin tek Allahu i Lartmadhëruar. Ai nuk mjaftohet me urdhrin për lehtësim, por ai krahas tij ndaloi prerazi edhe të kundërtën e butësisë duke thënë. ‘Mos vështirësoni,.. mos i ftohni dhe mos largoni”.
Kjo tregon për vetëpërmbajtjen që duhet pasur, ku dëshirat emocionale duhet të nënshtrohen në përputhje me gjendjen e atyre që i thërrasim në besim, në përshtatje me gjendjen e tyre shpirtërore etj.
Thirrja në fe e shoqëruar me lehtësim dhe përgëzim ka fuqi më të madhe tërheqëse tek njerëzit për ta pranuar atë. Edhe nëse ata nuk e pranojnë atë, ata nuk do të bëhen pengesë në rrugën e saj (fesë islame), sepse ata e kanë të qartë lehtësinë e kësaj feje, hapësira e gjerë e se ciles pranon, për të përfshirë brenda saj, qoftë edhe një sasi minimale veprash, përtej të cilave nuk mbetet jashtë vetëm se mosbesimi.
I Dërguari a.s. kur e dërgoi Muadhin në Jemen, vend ku gjendeshin ithtarët e librit, njerëz që ishin në dijeni të fesë dhe besimit e urdhëroi: “Gjëja e parë në të cilën duhet t’i thërrasësh ata, është dëshmia se nuk ka Zot tjetër të adhuruar përveç Allahut dhe se Muhamedi është i Dërguari i Allahut dhe, nëse ata të binden për këtë, atëherë mësoja atyre se Allahu u ka bërë atyre detyrim të falin pesë vakte ditën e natën...”(Buhariu)
I Dërguari a.s e orienton Muadhin së pari në shqiptimin e fjalës së Shehadetit (dëshmisë). Natyrisht qëllimi prej saj është bindja e brendshme, të cilën e shoqëron dhe e konkretizon me bindje dhe sinqeritet; mbas kësaj kalohet në një shkallë tjetër që është Namazi (falja), vetëm me pesë vaktet (kohët) e detyruara, të cilat në krahasim me namazet vullnetare (synetet) janë fare pak.
Natyrisht, nuk mund t“i kërkohet një njeriu të falet, vetëm pasi të reagojë pozitivisht për kërkesën e parë, dy dëshmitë (Shehadeti) dhe nuk kërkohet
nga ai e treta, vetëm pasi t“ i jetë përgjigjur me vepra së dytës. Kjo dëshmon për metodën e shkallëzuarnë zbatimin e kësaj feje, ku ritet e saj renditen njëri pas tjetrit dhe vendosen njëri mbi tjetrin. Hadithi tregon qartë edhe për kërkesat e pakta që mbart në vetvete kjo fe.
Një nga përgëzimet që mbart ky hadith është: “nëse ata të binden ty për këtë, mësoja atyre se Allahu ka bërë detyrim për ta zekatin, i cili u merret të pasurve të tyre dhe u jepet të varfërve të tyre”.
Profeti a.s. i përgëzon ata me këtë fe që është fe e ndihmës shoqërore, e merr zekatin nga ata, dhe e kthen po tek ata (njerëzit), tek familjet e tyre, tek nevojtarët dhe tek ata që e meritojnë atë. Pra (mbetet më mirë se kjo?!
Pastaj Profeti a.s. i kërkoi Muadhit të bëjë kujdes në një çështje, ku ai mund të kaplohet nga zelli i tepruar për këtë fe, duke zgjedhur nga pasuria e tyre mostrën më të mirë, duke e marrë si detyrim i Zekatit. Për këtë ai e orienton me fjalët: “…ki kujdes, se mos merr pasurinë më të vyer të tyre (për sadaka)”. Ai e tha këtë ngase pasuria është e dashur për shpirtin, i cili trishtohet kur ndahet prej saj, ndaj dhe feja i është shmangur kësaj gjëje.
Me këtë dua të them se nëse zgjedhja e mostrës më të mirë nga pasuria e dikujt si Zekat, nëse do të ishte urdhër i fesë, njerëzit do të largoheshin prej saj, ndaj dhe diçka të tillë feja e ka lënë në dorë të të zotit të pasurisë, për këtë Allahut ka thënë: [Kuran a=”3-Ali-Imran:92″]
Profeti nuk e la Muadhin vetëm me kaq, por ai e paralajmëroi atë, nëse do të vepronte në kundërshtim me këtë urdhëresë duke i thënë atij: “Ruaju nga lutja e atij që i bëhet padrejtësi, se me të vërtetë nuk ka pengesë midis asaj lutjeje dhe Allahut”. Vëre se padrejtësia (zullumi) lidhet shumë me pasurinë, prandaj i Dërguari a.s. tërheq vërejtjen, për të mos rënë në shkelje në çështjet që lidhen me pasurinë, ku ndër to bën pjesë abuzimi në zgjedhjen e pasurisë të caktuar për zekat, e cila mund të shkaktojë zemërim dhe pakënaqësi, natyrisht mund të shkaktojë urrejtje ndaj fesë dhe njerëzve të saj. Kështu pra, metoda e Islamit bazohet në lehtësim dhe lirësi.
Ata që përpilojnë projekte zhvillimi me qëllim përhapjen e besimit, por edhe projekte që kanë të bëjnë me dhënien dhe ndarjen e pasurisë, duhet të jenë të aftë t“i drejtojnë dhe zbatojnë mirë ato dhe të mos u bien në qafë pandërprerë donatorëve, duke i bezdisur me gjëra pavlerë për punën që janë përgjegjës. Ata duhet të ndjekin një mënyrë efikase afrimin me donatorët, në mënyrë që ata të japin donacionet e tyre, duke qenë të kënaqur, të ndiejnë realisht afrimin tek Allahu. Nuk duhet harruar se ata po i përgjigjen një barre të rëndë, që është Sadakaja në rrugë të Allahut, prandaj qëllimi i thirrësit nuk është ftesa e njerëzve vetëm për kryerjen e disa riteve fetare, sidomos ato që njeriu i kryen në mes tij dhe Zotit të tij, si Namazi, Agjërimi, por ka edhe më tej se kaq.
4. Lidhja ndërmjet dijes dhe besimit. I Dërguari a.s. u mësonte sahabëve (r.a. çështjet e fesë dhe i ftonte ata ti zbatonin ato në jetën e tyre të përditshme. Ata mësonin prej tij dhjetë ajete, derisa i memorizonin ato, pastaj ata nuk kalonin në dhjetë të tjera, derisa t’i zbatonin ato vetë dhe tua mësonin familjarëve së tyre gjithashtu. Kështu vepronin derisa përvetësuan thelbin e Kuranit, që është besimi dhe puna.
Me këtë metodë i Dërguari i Allahut a.s. ua ka kaluar mësuesve dhe edukatorëve, si në cilësi ashtu edhe në sasi, në numrin e madh të njerëzve që morën prej tij dijen, ku mbas kësaj dija u bë pjesë e dukshme e jetës së tyre të përditshme. Ata mësonin pak dhe e zbatonin atë, vazhduan kështu derisa, vërtet, brenda pak viteve u bënë dijetarë, adhurues të përkushtuar,luftëtarë dhe udhëheqës. Kjo tregon se dija, nëse gjatë të mësuarit të saj nuk pasohet me edukimin e besimit dhe me zbatimin e tij të në jetë, nuk i jep frutat e dëshiruara dhe për rrjedhojë i humbet vlera dhe funksioni,nuk ka më ndikim te masat. Në të vërtetë rruga e Zotit kërkonzbatimin e saktë të lidhjes ndërmjet diturisë dhe edukimit, sikurse ka thënë Allahu i Lartmadhëruar:
[Kuran a=”3-Ali-Imran:79″]Edukimi me besim i jep njeriut dije shtesë nga ajo që ai njeh dhe di, dhe këtë e tregon ajeti kuranor :[Kuran a=”2-El-Bekare:282″]
Në një ajet tjetër tregohet se është dija ajo që mbjell në shpirt besimin. Allahu i Lartmadhëruar thotë:[Kuran a=”35-Fatir:28″]
Kjo tregon se Vërtet mësimi dhe zbatimi praktik, në frymën e edukimit me besim, janë dy elementë të pandarë, ku asnjëri si mund të bëjë pa tjetrin. Sigurisht, devotshmëria është ajo që e përthith diturinë dhe dituria të shpie tek frika, respekti dhe dashuria ndaj Allahut.
Popullsia e sotme muslimane ka nevojë për dijetarë, punëtorë dhe edukatorë të mësimeve të Zotit. kjo për ta është më e nevojshme sesa projektet materiale të qytetërimit dhe risitë e civilizimit. Sikurse dituria nuk njeh kohë, masë apo kufij ku të ndalet, po ashtu edhe edukimi dhe pastrimi (nga mëkatet), duhet
të jenë të pandërprerë. Omer ibën Hatabi r.a. ka qëndruar dymbëdhjetë vjet duke mësuar suren El-Bekare!Dhe, kur ai e mbaroi atë, bëri kurban një deve, në shenjë falënderimi dhe gëzimi. Po kështu edhe i biri i tij Abdullahu (r.a.), qëndroi tetë vjet duke e mësuar këtë sure.(Malik, 135)
